دﺳته بندي ﺳﺎختمان ها و ﺳيستم ها جهت طﺮاحي ﺳيستم اﺳپرينكلر

ساختمانﻫا را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كاﻻي انبار شده و نرخ حرارت آزاده شده به ٥ دسته تقسیم بندی مي شود

ساختمانﻫا را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كاﻻي انبار شده و نرخ حرارت آزاده شده به ٥ دسته تقسیم بندی مي شود، ﻻزم به ذكر است اين دسته بندی تنها براي طراحی ﺳيستم های اﺳپرينكلر كاربرد داشته و قابل تعميم به ساير بخشﻫا و سيستمﻫا نيست.

اﻟف (محیط کم خطر  (Light Hazard(

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمانﻫاي اداري، مسكوني و بيمارستانﻫا در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كﻼس از ساير کلاس ﻫا ساده تر بوده و به آب كمتري نياز دارد. نمونهﻫايي از مكانﻫاي كم خطر عبارتند از: اماكن مذﻫبی، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، موسسات، كتابخانهﻫاي كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محلﻫاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس به استثناء صحنه نمايش، فضاهای زيرشيرواني.

ب)  محیط خطر معمولی گروه یک  (Ordinary Hazard – Group1)

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شره مواد موجود در آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت)  4/2متر( كمتر باشد مكانﻫاي مثل رستورانﻫا و پاركينگﻫا شامل اين كﻼس ﻫستند. نمونهﻫايي از مكانﻫاي خطر معمولي گروه يك عبارتند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني، توليدكنسرو، توليد لبنيات، كارخانهﻫا توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصوﻻت شيشه اي، لباسشويي و ...

ج ) دو گروه معمولی، محیط خطر (Ordinary Hazard – Group 2)

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن باﻻتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در آن متوسط و ارتفاع مواد انبار شده از ٨ فوت) 4/2متر( كمتر باشد. نمونهﻫايي از مكانﻫاي خطر معمولي گروه دو عبارتند از: سوپرماركت و ﻫايپرماركتﻫاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرﺿه محصول در قفسه با مقادير باﻻ )نظير سوپرماركت و ﻫايپرماركت، مراكز خريﺪ و مال، فروشگاهﻫاي لباس و (...، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصوﻻت چوبي، توليد ﻻستيك خودرو، شيرينيپزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، تولید محصوﻻت چرمي، توليد و پردازش محصوﻻت كاغذي )صحافي، دفترسازي و (...، كارگاهﻫاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پﻼستيك، و ...

د) يك گروه پرخطر ، محیط (Extra Hazard – Group 1)

ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار باﻻست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد، سرعت گسترش حريق در اين گروه باﻻست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاهﻫاي ريخته گري و چاپخانه ﻫايي كه از مركبﻫايي با نقطه اشتعال كمتر از 100 درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار مي گيرند. كارگاهﻫايي كه در آنﻫا ماشين آﻻتي وجود دارد كه از روغن ﻫيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونهﻫايي از محيطﻫاي پرخطر گروه يك عبارتند از: آشيانه ﻫواپيما )به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم ﻫستند(، كارگاهﻫاي مبلمان سازي با ابر و فومﻫاي پلاستيكي، توليد تختهﻫاي چوبي چندﻻيه و نئوپان، ريخته گري، دايكاست، بازيافت، تركيب و خشك كردن ﻻستيكﻫا، چاپ )استفاده از مركبﻫايي كه نقطه اشتعال آنﻫا كمتر از 100 درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه سانتيگراد باشد(، كارگاه چوب بري، نساجي و ...

 

قوانين كلي نصب اﺳپرينكلرها

• تنها اسپرينكلرﻫاي نو و جدید مجاز به نصب در سيستم مي باشند.
• اگر اسپرينكلري به ﻫر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست
• اسپرينكلرﻫا بايد از نوع فهرست شده باشند.
• كليه اجزاي استفاده شده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار مي گيرند را داشته باشند و اين فشار نباید كمتر ازbar 1/12 براي اجزاي نصب شده روي زمين و 10/4 bar براي اجزاي نصب شده  زيرزمين باشند.
• كليه تجهيزات مورداستفاده در سيستمﻫاي اسپرينكلر، بايد استاندارد يا فهرست شده باشند.
• ﻫر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد به گونه اي انتخاب شود كه تمامي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.
• شيرﻫاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمانﻫاي گروه S2 و S3 بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنﻫا اطمينان حاصل شﺪه و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.
• ﻫر سيستم اسپرينكلر بايد به منظور آگاه سازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، به وسيله تشخيص و ﻫشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت ﻫشدار مكانيكي )مانندزنگ موتورآبي( و الكتريكي )سيستم اعلام حريق( مي توانند عمل نمايند.
• ﻫر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتشنشاني )شير سيامي( را داشته باشد.
• در ساختمانﻫايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر ابتﺪاي خط در ﻫر طﺒﻘه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:

·  رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه

·  رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يك طرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقات فوق الذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است

تذكر: اجزاي اين متعلقات ﻫمواره ﺛابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، ﻫيچ تاﺛيري بر المانﻫاي آن نخواﻫﺪ داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقه هاي به دليل الزام بخش ديگري از ﺿوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق )مثﻼً در پاركينگﻫا( نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد ، بايدتمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود. ﻫمچنين حذف قسمتي از متعلقات )مثلاً فلوسوييچ( به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طﺒﻘه، مجاز نيست.

• چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و ﻫشدار جريان )فلوسوييچ( در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد
• در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و ﻫشدار جريان آب )فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج( نصب شود. در ساختمانﻫاي گروه S3 در زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال ﻫشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ ﻫشدار مكانيكي نيز به صدا درآید.
   
• در ساختمانﻫاي گروه S2 و S3، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.
• جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و ﻫمچنين ارسال پيغام ﻫشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده از شير يك طرفه تر ﻫشداردﻫنده سيستم اسپرينكلر valve) alarm (wet در ابتداي رايزر اسپرينكلر ﻫر زون، توصيه مي گردد. اين وسيله می تواند  به صورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در در ابتداي رايزر نمي باشد.
•  درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتش نشاني مشترك باشد، بايد از شير يك طرفه دوتايي جهت جلوگيري از برگشت آب شبکه آتش نشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.
• شيرﻫاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.
• جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آﻻرم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي )شير تست و تخليه( استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد.
• شيرها، مانومترﻫا، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر به منظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايشﻫا و نگهدارى سيستم بايد ﻫمواره در دسترس باشند.
• وسايل ﻫشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و بهگونهاي ساخته و نصب شوند كه ﻫرجريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ﺿريب K نصب شده بر روي سيستم عبور ميكند را تشخيص داده و زنگ ﻫشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابدجهت تخليه آب سيستم در مواقع ﺿروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبیه شود. سايز شير تخليه مطابق جدول ذیل تعيين مي شود.

سايز شير تخليه

• حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر 0/5 بار 7 psi) ( و حداكثر فشار مجاز سيستم 12/1 بار psi 175) ( است. در بخشﻫايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأﺛير قرار دﻫﺪ، بايد ادوات تنظيم فشار مناسب نصب شود.
• در ﻫر دو طرف ورودي و خروجي ﻫر شير تنظيم فشار، بايد درجهﻫاي فشارسنج نصب شوند.
   
• چنانچه لولهﻫاي اسپرينكلر كه داراي آب مي باشند از فضاﻫاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخ زدگي وجود داشته باشد، اين لولهﻫا بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت باید به گونه اي باشدكه دماي آب ﻫمواره بين حداقل ٤ درجه سانتي گراد و حداكثر 9.48 سانتي گراد قرارگرفته يا سيستم به صورت خشك اجرا شود.
   
• در ﻫر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرﻫا، به صورت رزرو در انبار نگهﺪاري شده تا ﻫنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنﻫا بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرﻫاي ذخيره بايد در محلي قرار گیرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد اسپرينكلرﻫاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول  ذیل باشد.
  
  حداقل تعداد اسپرينكلرﻫاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرﻫاي به كاررفته در ساختمان

نكات كلي طﺮاحي

• اسپرينكلرﻫا بايد به گونه اي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش ﻫر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش مجاز، بيشتر نشود.
•  در ساختمانﻫا به طوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط به كاربرده شوند. به جز موارد ذیل ( 1 الی 4 )

1- كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.

 جدول  كلاس بندي دما و طبقه  بندي رنگ

-ﻫنگاميكه حداكثر دماي سقف از ℉ 100 ( ℃38) بيشتر مي باشد، اسپرينكلرﻫا با نرخﻫاي دمايي مطابق با حداكثر دماﻫاي سقف جدول بالا بايد استفاده شوند.

-3 اسپرينكلرﻫاي نصب شده زير نورگير شيشه اي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد مي باشند بايد از نوع دما متوسط باشند.

4- اسپرينكلرﻫاي نصب شده در فﻀاي تهويه نشده و مخفي زير سقف عايق نشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما متوسط باشند.

• در محيطﻫاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرﻫا در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول ذیل تعيين ميشوند

جدول فواصل نصب اسپرينكلرﻫا در مجاورت منابع حرارتی

• در صورت افزايش مساحت ﻫر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد زونﻫاي اسپرينكلر ﻫر طﺒﻘه افزايش يافته و ﻫر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرﻫا ميتوانند ﻫمگي به طور مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتش نشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش ﻫر سيستم اسپرينكلر در ﻫر طﺒﻘه عبارت است از:

·  محيط كم خطر، 𝑚² ٤٨٠٠ 𝑓𝑡²) ٥٢٠٠٠ (

·  محيط خطر معمولي، 𝑚² ٤٨٠٠ 𝑓𝑡²) ٥٢٠٠٠ (

·  پرخطر، )ﻫيدروليكي محاسبه شده( 𝑚² ٣٧٠٠ 𝑓𝑡²) ٤٠٠٠٠ (

اسپرينكلرﻫاي مورداستفاده در محيطﻫاي كم خطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:

(Quick Response) سريع واكنش

(Residential) مسكوني

اسپرينكلرﻫاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل ذیل نصب شوند

  مناطق دماباﻻ و دمامتوسط در واحد حرارتي

حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار

ضوابط اﺳپرينكلرهاي اﺳپريكننده اﺳتاندارد، باﻻزن و پايين زن ؟

 حداكثر مساحت قابل پوشش ﻫر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرﻫا مطابق با جداول الف تا ج تعيين مي شوند.

الف- مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرﻫاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كم خطر

ب- مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرﻫاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي