اسپرینکلر چیست :
اسپرینکلرها از مهم‌ترین تجهیزات اطفا حریق هستند که نقش حیاتی در ایمنی ساختمان‌ها دارند. اسپرینکلر چگونه کار میکند؟ این سوال بسیاری از افراد است که می‌خواهند بدانند چگونه این سیستم‌ها می‌توانند آتش را در مراحل اولیه مهار کنند. طرز کار اسپرینکلر به این صورت است که این دستگاه‌ها با حساسیت بالا نسبت به حرارت عمل می‌کنند. در دمای معین، حباب شیشه‌ای یا اتصال حرارتی در اسپرینکلرها شکسته و آب به سرعت به محل آتش‌سوزی پاشیده می‌شود. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که به طور مستقل عمل کرده و تنها اسپرینکلرهای نزدیک به آتش فعال می‌شوند. اسپرینکلرها با توزیع یکنواخت آب، نه تنها آتش را مهار می‌کنند بلکه از گسترش آن نیز جلوگیری می‌کنند. با درک دقیق از طرز کار اسپرینکلر، می‌توان به اهمیت و ضرورت نصب این سیستم‌ها پی برد.
اسپرینکلرها دستگاه‌هایی هستند که به سیستم لوله‌کشی آب ساختمان‌ها متصل می‌شوند و در صورت بروز آتش، به طور خودکار آب را پاشش می‌کنند تا آتش را خاموش کنند. اسپرینکلر چگونه کار میکند؟ این دستگاه‌ها دارای حباب‌های شیشه‌ای یا اتصالات حرارتی هستند که به افزایش دما حساسیت نشان می‌دهند. در دمای معین، این حباب‌ها یا اتصالات شکسته و آب به سرعت به محل آتش‌سوزی پاشیده می‌شود.
طرز کار اسپرینکلر به گونه‌ای است که تنها اسپرینکلرهای نزدیک به محل آتش فعال می‌شوند و بقیه سیستم در حالت آماده‌باش باقی می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود تا آب به صورت موضعی و هدفمند استفاده شده و از هدررفت آن جلوگیری شود.
اسپرینکلرها نقش مهمی در کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی دارند و به همین دلیل، نصب آنها در بسیاری از ساختمان‌های تجاری و مسکونی الزامی شده است. عملکرد سریع و خودکار این سیستم‌ها می‌تواند تا حد زیادی از گسترش آتش جلوگیری کند و زمان بیشتری برای تخلیه ایمن افراد فراهم آورد. با شناخت بهتر از طرز کار اسپرینکلر، می‌توان به اهمیت نصب و نگهداری صحیح این تجهیزات پی برد.
انواع اسپرینکلر :
1 - اسپرینکلر پایین زن: Pendent
این آبپاش سقفی به صورت عمودی نصب شده و آب به طور مستقیم به سمت پایین پخش می‌شود تا منطقه تحت پوشش را به سرعت خنک کند و از گسترش آتش جلوگیری نماید. این طراحی برای محیط‌هایی مانند ساختمان‌های اداری، تجاری و مسکونی ایده‌آل است. نصب آسان و هزینه مقرون‌به‌صرفه از دیگر مزایای این اسپرینکلر است.
از این نوع اسپرینکلر برای جلوگیری از خطر حریق در مراکز خرید یا دفاتر اداری و محیط هایی با سقف‌های کاذب که زیبایی ظاهری اهمیت زیادی دارد، استفاده می‌شود.
2 اسپرینکلر بالازن : Upright
اسپرینکلر بالازن به گونه‌ای طراحی شده است که آب را به سمت بالا و سپس به شکل قوسی بر روی محیط پخش میکند. این ویژگی در طراحی برای محیط‌هایی با موانع زیاد مانند انبارهای صنعتی یا کارخانه‌ها بسیار مناسب است. اسپرینکلر بالا زن به صورت عمودی روی لوله‌ها نصب می‌شود، اما جهت پخش آب به سمت بالا است. آب ابتدا به سمت سقف یا نزدیک‌ترین سطح افقی برخورد کرده و سپس به شکل بارانی روی محیط پخش می‌شود.
طراحی این اسپرینکلر برای محیط‌هایی با موانع زیاد مثل سازه‌های فلزی، کابل‌ها، و تجهیزات انبار مناسب است. و در کارخانه‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها، و انبارهای پر از تجهیزات سنگین کاربرد دارد. به طور کلی این سیستم در برار آسیب های محیطی نیاز به نگهداری کمتری دارد و برای پوشش نقاط غیرقابل دسترس پرکاربرد است.
3 - اسپرینکلر دیواری SideWall:
این نوع اسپرینکلر به صورت افقی روی دیوار نصب می‌شود و آب را به سمت جلو پخش میکند. برای محیط‌هایی با سقف کوتاه یا فضاهای باریک مانند پارکینگ‌ها کاربرد دارد. زاویه پاشیدن آن مناسب و پوشش وسیعی دارد که از ویژگی‌های این اسپرینکلر است. معمولاً برای مکان‌هایی استفاده می‌شود که امکان نصب اسپرینکلر روی سقف وجود ندارد. اسپرینکلر دیواری مناسب برای هتل‌ها، راهروها، و پارکینگ‌های طبقاتی است.
4- اسپرینکلر واکنش استاندارد:
این نوع اسپرینکلر برای محافظت از اموال و سازه‌ها طراحی شده است و زمانی فعال می‌شود که دمای محیط به حد مشخصی برسد. و در صورت وقوع آتش، تمرکز آن روی کنترل گسترش آتش است تا آتش‌نشان‌ها وارد عمل شوند. این نوع اسپرینکلر، معمولاً در محیط‌های عمومی مانند مراکز خرید و ساختمان‌های مسکونی از این اسپرینکلر استفاده می‌شود. عملکرد قابل اطمینان و طراحی مقاوم از ویژگی‌های این سیستم است. از این اسپرینکلر در انبارهای ذخیره کالاهای غیرقابل اشتعال، مراکز داده یا سالن‌های تولید استفاده می‌شود.
5- اسپرینکلر واکنش سریع :
همانطور که از اسمش پیداست در بین انواع اسپرینکلر آتش نشانی، این اسپرینکلر دارای المان‌های حساس تری است که در دمای پایین‌تری فعال می‌شوند و به همین دلیل برای مکان‌هایی مانند بیمارستان‌ها، مدارس و هتل‌ها که نیاز به واکنش سریع دارند، بسیار مناسب است. این سیستم به‌طور ویژه برای محافظت از جان افراد طراحی شده است. زیرا زمان واکنش آن کوتاه‌تر از نوع استاندارد است (کمتر از 2 میلی‌ثانیه)، و برای مکان‌هایی که جمعیت زیادی در آن حضور دارند، بسیار مناسب است.
6- اسپرینکلر پاشش گسترده :
این نوع برای پوشش مناطق وسیع طراحی شده است و می‌تواند حجم زیادی از آب را به محیط پخش کند. و نیاز به تعداد کمتری اسپرینکلر برای یک فضا دارد. آب را به طور یکنواخت در یک شعاع بزرگ‌تر از اسپرینکلرهای عادی پخش میکند. سالن‌های ورزشی، انبارهای بزرگ و مراکز صنعتی از جمله مکان‌هایی هستند که این اسپرینکلر در آنها استفاده می‌شود.
7 - اسپرینکلر ESFR:
آبپاش سقفی آتش‌نشانی “Early Suppression Fast Response” یکی از پیشرفته‌ترین انواع اسپرینکلرها است و برای خاموش کردن سریع آتش در محیط‌هایی با مواد اشتعال‌پذیر طراحی شده است. برخلاف انواع اسپرینکلرکه بیشتر برای کنترل آتش هستند، این مدل برای اطفاء کامل آتش استفاده می‌شود. از این اسپرینکلر در انبار کالاهای پلاستیکی، مراکز ذخیره مواد شیمیایی یا فروشگاه‌های بزرگ استفاده می شود.
8 - اسپرینکلر CMSA:
اسپرینکلر CMSA که مخفف “Control Mode Specific Application” است، برای کنترل آتش در کاربردهای خاص طراحی شده و به گونه‌ای کار میکند که از گسترش آتش جلوگیری کند. معمولاً در محیط‌هایی که نیاز به حفاظت خاصی دارند استفاده می‌شود. در انبارهایی که مواد خطرناک در آنها ذخیره می‌شود مثل پالایشگاه‌ها و کارخانه‌های شیمیایی این اسپرینکلر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
9 - اسپرینکلر CMDA:
این نوع اسپرینکلر “Control Mode Density Area” برای کنترل آتش در مناطقی با خطرات محدود استفاده می‌شود. طراحی ساده و مقرون‌به‌صرفه این اسپرینکلر، آن را برای فضاهای اداری و محیط‌های کوچک مثل پارکینگ‌های طبقاتی و انبارهای صنعتی مناسب ساخته است.
10 - اسپرینکلر خشک:
اسپرینکلر خشک برای مناطقی طراحی شده که احتمال یخ‌زدگی سیستم‌های آتش‌نشانی وجود دارد. با استفاده از هوای فشرده، از ورود آب به لوله‌ها جلوگیری میکند و مناسب پارکینگ‌های روباز در مناطق سردسیر یا انبارهای سردخانه‌ای و مناطق با دمای پایین است.
11- اسپرینکلر تر:
این اسپرینکلر همیشه آماده به کار است و از قبل با اب داخل لوله‌ها پر شده است. این نوع برای مکان‌هایی با دمای معمولی مانند ساختمان‌های اداری و مراکز تجاری بهترین کاربرد را دارد و واکنش سریعی به آتش‌سوزی نشان می‌دهد. این سیستم جزئ ساده‌ترین و رایج‌ترین انوع اسپرینکلر است و در ساختمان‌های اداری، مسکونی و فروشگاه‌ها استفاده می شود.
12 - اسپرینکلر مخفی :
13 - اسپرینکلر محدب :
اسپرینکلر محدب، نوعی آبپاش سقفی آتش‌نشانی است که آب را به صورت متقارن به سمت بالا و پایین پخش میکند و به این ترتیب هم سقف و هم مناطق زیرین را تحت پوشش قرار می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که از گسترش آتش به سقف جلوگیری شود و در عین حال محیط زیرین نیز محافظت شود. این نوع اسپرینکلر معمولاً در محیط‌های صنعتی، تجاری و عمومی مانند انبارها، سینماها، و کارخانه‌ها استفاده می‌شود، جایی که نیاز به توزیع یکنواخت آب برای مهار آتش و جلوگیری از ایجاد نقاط داغ وجود دارد. طراحی ساده و عملکرد قابل اعتماد آن، اسپرینکلر محدب را برای فضاهایی با نیاز به حفاظت متقارن مناسب می‌سازد.
دمای عملکرد ( فعال شدن ) اسپرینکلر :
رنگ مایع درون حباب شیشه‌ای یا اتصال زودگداز نشان‌دهنده دمای فعال شدن اسپیرینکلر می‌باشد.
دمای فعال شدن هر اسپرینکلر با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل تعیین می‌شود.
